نحوه کار فن کامپیوتر به این صورت است که، فن تیغههای خود را میچرخاند و باعث ایجاد جریان هوا در داخل کیس کامپیوتر میشود. در واقع فن، هوای خنک را از محیط بیرون کشیده و آن را بر روی اجزای مولد گرما در کیس از جمله CPU و GPU به جریان میاندازد و پس از عبور از این اجزا، گرمای آنها را جذب کرده و با خود به خارج از کیس میبرد تا همیشه دمای مناسبی را برای اجزای داخلی فراهم کند.
اهمیت خنککننده برای کامپیوتر
همانطور که گفته شد، برخی قطعات الکرونیکی از جمله واحد پردازش مرکزی و واحد پردازش گرافیکی هنگام کار گرما تولید میکنند. اگر این گرما از کیس خارج نشود، قطعات بیش از حد داغ میشوند و در نتیجه عملکرد قطعات کاهش یافته و قطعات دچار آسیب دائمی میشوند. فن کامپیوتر که نوعی سیستم خنککننده است، دمای داخل کیس را تنظیم میکند و عملکرد و طول عمر قطعات را بهبود میبخشد. در نتیجه وجود فن برای کامپیوتر بسیار مهم و ضروری است.
انواع مختلف فن کامپیوتر
فنهای کامپیوتر انواع مختلفی دارند و رایجترین آنها به شرح زیر است:
فنهای GPU
واحد پردازش گرافیکی یا GPU دارای پردازندههای قدرتمندی است که گرمای بسیار زیادی تولید میکند و فنهای GPU برای این واحد در نظر گرفته میشود.
فنهای کیس
این فنها در کیس کامپیوتر نصب میشوند و با کمک گردش هوا، دمای ثابتی را برای تمامی اجزا فراهم میکنند.
فنهای خنککننده مایع
این فنها، بخشی از رادیاتور هستند که گرما را از مایع دفع میکنند و برای خنک کردن مایع در جریان سیستم مورد استفاده قرار میگیرند.
فنهای CPU
این فنها که با نام فنهای واحد پردازش مرکزی نیز شناخته میشوند، برای خنک کردن پردازنده طراحی شدهاند و دقیقا در بالای CPU قرار میگیرند.
فنهای لپ تاپ
فنهای لپ تاپ نسبت به فنهای کامپیوتر دارای اندازه کوچکتری هستند و با خنک کردن اجزای داخلی دستگاه، عملکرد آن را بهبود میبخشند.
فاکتورهای مهمی که هنگام خرید فن کامپیوتر باید در نظر بگیرید.
- فنها دارای اندازههای رایج 120 میلی متر و 140 میلی متر هستند و هنگام خرید فن باید به تطابق اندازه آن با کیس کامپیوتر و قطعه مورد نظر توجه کنید.
- جریان هوا در فنها بر حسب فوت مکعب در دقیقه اندازهگیری میشود و هر چه این مقدار بالاتر باشد، نشان دهنده خنک کنندگی بیشتر فن است.
- فنهای کامپیوتر نویز تولید میکنند و هرچه میزان تولید نویز یک فن کمتر باشد، آن فن مطلوبتر است به خصوص اگر به محیط ساکت علاقه دارید.
- فنها دارای سرعتهای مختلفی هستند که معمولا برحسب چرخش در دقیقه تعیین میشود. هر چه این مقدار بیشتر باشد، فن خنک کنندگی بیشتری دارد و ممکن است صدای بیشتری نیز تولید کند.
- نوع بلبرینگ فن تاثیر بسیار زیادی بر روی دوام و میزان صدای فن دارد. بنابراین لازم است هنگام خرید فن به نوع بلبرینگ آن توجه کنید.
- اگر به زیبایی فن اهمیت میدهید و به نورپردازی رنگی علاقه دارید، از RGB استفاده کنید. این فنها جذابیت بصری سیستم را افزایش میدهند و بیشتر طرفداران آن گیمرها هستند.
نحوه نصب یک فن کامپیوتر
پیش از نصب یک فن کامپیوتر، اطمینان از سازگاری کیس یا دیگر اجزای خاص با فن مورد نظر اهمیت بسیار زیادی دارد. برای نصب فن کامپیوتر، ابتدا باید یک فن جایگزین خریداری کنید که با نوع رابط فن، اندازه، مکانیسم نصب و… همخوانی داشته باشد. سپس تمامی دستورالعملها و اقدامات حیاتی مهم را در نظر بگیرید و تمامی مراحل را با آرامش انجام دهید. مراحل نصب یک فن کامپیوتر، به شرح زیر است:
- کامپیوتر را به طور کامل خاموش کرده و پریز آن را از برق خارج کنید.
- پانل کناری کیس را برداشته و قاب کامپیوتر را باز کنید.
- مکان مورد نظر برای نصب فن را مشخص کنید و از جهت جریان هوای مناسب مطمئن شوید.
- فن کیس را به هدر فن موجود در مادربرد کامپیوتر وصل کنید. اگر فن CPU یا GPU نصب میکنید، به دستورالعملهای خاص آن توجه داشته باشید.
- فن را با استفاده از مکانیسمهای نصب و پیچ در جای مورد نظر محکم کنید.
- پس از نصب صحیح و ایمن فن، کابلهای لازم را مجددا وصل کنید و کیس کامپیوتر را ببندید.
- کامپیوتر را روشن کرده و چرخش فن را بررسی کنید و در صورت نیاز به تنظیمات سرعت فن، از نرمافزار اصلی خروجی ورودی کامپیوتر یا ابزارهای نرم افزاری کمک بگیرید.
چه مدت زمان یکبار باید فن کامپیوتر را تمیز کرد؟
به طور کلی، توصیه میشود فن کامپیوتر را هر 3 تا 6 ماه یکبار تمیز کنید و اگر متوجه افزایش دمای سیستم و افزایش سطح نویز فن شدید، تمیز کاری را زودتر از زمان در نظر گرفته شده، انجام دهید. دقت داشته باشید که، دفعات تمیز کردن فن کامپیوتر به محیط کار و میزان تجمع گرد و غبار بستگی دارد.
ابزارهای لازم برای تمیز کردن فن کامپیوتر
برای تمیز کردن فن کامپیوتر به ابزاری از جمله پیچ گوشتی کوچک برای برداشتن فن، قوطیهای هوای فشرده یا گردگیر برقی برای از بین بردن گرد و غبار، یک برس نرم یا پارچه میکروفیبر برای پاک کردن ذرات باقی مانده نیاز دارید. دقت داشته باشید که، تمیز کاری فن یک کار بسیار مهم است و باید به آرامی صورت گیرد تا به اجزا آسیبی وارد نشود.
آیا جایگزینی برای فنهای سنتی کامپیوتر وجود دارد؟
سیستمهای خنککننده مایع که از پمپ، رادیاتور و مایع خنککننده برای خنک کردن اجزا تشکیل شده است، میتواند جایگزین فنهای سنتی کامپیوتر شود. این سیستمهای کارآمد، امروزه مورد توجه بسیاری از گیمرها قرار دارد و نصب و نگهداری آن پیچیدهتر از نصب و نگهداری فنهای سنتی است.
آیا فنهای کامپیوتر کاربرد دیگری نیز دارند؟
فنهای کامپیوتر دارای قابلیت تغییر کاربری هستند و میتوان آنها را برای کاربردهای مختلف دیگری تغییر داد. از جمله این کاربردها میتوان به ایجاد جریان هوا در محفظههای کوچک و وسایل الکترونیکی و همچنین خنکسازی شخصی در محیطهای گرم اشاره کرد.
آیا برای سیستمهای با کارایی بالا یا اورکلاک فنهای تخصصی وجود دارد؟
برای سیستمهای با کارایی بالا یا اورکلاک فنهای تخصصی وجود دارد و این فنها اغلب به عنوان فنهای با عملکرد بالا یا درجه عملکرد شناخته میشوند. فنهای با عملکرد بالا، دارای قابلیت خنک کنندگی بسیار خوبی هستند و با افزایش جریان هوا و طراحی بهبود یافته یاتاقان، برای کنترل گرمای اضافه تولید شده توسط قطعات اورکلاک مورد استفاده قرار میگیرند.
منبع: lenovo